Handhaving schijnzelfstandigheid versnelt

De handhaving op schijnzelfstandigheid is geen abstract beleidsdossier meer. Met honderden bedrijfsbezoeken, toenemende boekenonderzoeken en het aflopen van de ‘zachte landing’ wordt steeds duidelijker: de manier waarop organisaties arbeid organiseren staat structureel onder druk. De effecten zijn inmiddels zichtbaar op de arbeidsmarkt — en raken direct aan de positie van detacheerders.

Van uitleg naar consequenties

In 2025 bezocht de Belastingdienst 842 bedrijven om te toetsen of zij voldoen aan de regels rond schijnzelfstandigheid. Bij 237 daarvan werd een formeel boekenonderzoek gestart. Dat verschil is essentieel: waar een bedrijfsbezoek vooral bedoeld is voor uitleg en oriëntatie, kan een boekenonderzoek leiden tot fiscale correcties.

Opvallend is dat het aantal controles niet sterk is toegenomen ten opzichte van 2024. Wat wél is veranderd, zijn de gevolgen. Sinds 1 januari 2025 kunnen weer naheffingen worden opgelegd. Vanaf 2026 volgt ook de mogelijkheid tot boetes. De boodschap is helder: informeren blijft belangrijk, maar vrijblijvendheid verdwijnt.

De zachte landing loopt definitief af

Tot eind 2024 sprak het kabinet over een ‘zachte landing’. Organisaties kregen ruimte om processen aan te passen zonder directe sancties. De Tweede Kamer pleitte voor verlenging, maar het kabinet heeft dat nadrukkelijk afgewezen. Volgens de bewindspersonen zou verdere versoepeling juist partijen belonen die geen werk maken van het voorkomen van schijnzelfstandigheid.

Vanaf 2026 zal de Belastingdienst sneller overgaan tot formele handhaving. Oriënterende gesprekken blijven mogelijk, maar wie structureel risico’s blijft nemen, loopt aantoonbaar meer kans op financiële gevolgen.

Gedragsverandering op de arbeidsmarkt

De aangescherpte handhaving blijft niet zonder effect. Meerdere databronnen laten zien dat het gedrag van werkenden verandert:

• Het totale aantal zzp’ers daalt

• Steeds meer zelfstandigen beëindigen hun onderneming en gaan in loondienst

• Een groeiende groep combineert minder zzp-inkomsten met meer uren in dienstverband

• Het aantal zelfstandigen dat juist groeit en volledig onafhankelijk opereert, neemt af

Met name rond eind 2024 is een duidelijke verschuiving zichtbaar. Niet alleen administratief, maar ook inhoudelijk: het zwaartepunt van werkinkomen verschuift vaker naar loondienst. Dit wijst op een structurele beweging, geen tijdelijke correctie.

Waarom dit juist voor detacheerders relevant is

Deze ontwikkeling raakt direct aan de rol van detachering. Opdrachtgevers worden kritischer op de inzet van zzp’ers, niet alleen uit kostenoverwegingen, maar vooral vanwege compliance en risico’s. Tegelijk zoeken professionals vaker naar zekerheid, continuïteit en duidelijkheid.

Detachering biedt in dit krachtenveld een alternatief dat aansluit op beide kanten van de markt:

• flexibiliteit voor opdrachtgevers

• zekerheid en bescherming voor professionals

• transparantie richting toezichthouders

In sectoren zoals automotive, waar capaciteit, kennis en continuïteit cruciaal zijn, wordt die balans steeds belangrijker.

Communicatie en handhaving: twee kanten van dezelfde medaille

De Belastingdienst benadrukt dat een groot deel van de capaciteit wordt ingezet op uitleg en begeleiding. Veel organisaties passen hun inhuurprocessen vrijwillig aan na een bedrijfsbezoek. Dat onderstreept een belangrijk punt: wie nu investeert in correcte arbeidsrelaties, voorkomt zwaardere ingrepen later.

Tegelijk laat het kabinet zien dat communicatie geen vervanging is voor handhaving. Het vernieuwde Handhavingsplan Arbeidsrelaties 2026 maakt duidelijk dat informeren en controleren hand in hand gaan.

Wetgeving blijft in beweging

Naast handhaving werkt het kabinet aan de Wet Vbar, bedoeld om bestaande jurisprudentie te codificeren en meer duidelijkheid te geven over de grens tussen zelfstandigheid en werknemerschap. Hoewel er politiek debat is over alternatieven, is één ding duidelijk: volledige helderheid laat nog op zich wachten.

Voor de markt betekent dit aanhoudende onzekerheid. Juist daarom wordt het belangrijker om te werken met constructies die ook onder veranderende wetgeving standhouden.

Conclusie: 2026 vraagt om keuzes

De cijfers, het beleid en de arbeidsmarkteffecten wijzen dezelfde kant op. De periode van afwachten is voorbij. Organisaties die blijven leunen op risicovolle constructies nemen bewust meer kans op correcties en sancties.

Voor detacheerders ligt hier geen probleem, maar een verantwoordelijkheid én een kans: het bieden van oplossingen die passen bij de realiteit van vandaag én morgen.

Bij AutoJobs Professionals volgen we deze ontwikkelingen nauwgezet en ondersteunen we opdrachtgevers en professionals bij het organiseren van werk dat klopt — juridisch, praktisch en toekomstgericht.